Phong tục cưới hỏi ở miền Bắc về cơ bản vẫn bao gồm
3 bước: dạm ngõ, ăn hỏi và lễ cưới. Sau khi xem tuoi vo chong, thấy hai bên nam
nữ yêu thương nhau, cha mẹ hai bên đồng ý thì hai bên bắt đầu tiến hành theo
phong tục truyền thống như sau:
-Lễ dạm ngõ ở miền Bắc:
Lễ dạm ngõ hay còn được gọi là lễ chạm ngõ là nghi lễ
đầu tiên trước khi tiến hành lễ cưới. Hai bên gia đình chọn ngày lành tháng tốt
để đi lại giao lưu và nhà trai chính thức xin phép cho chú rể đi lại với cô
dâu. Lễ vật trong ngày dạm ngõ đơn giản chỉ gồm chục trầu cau, chè, thuốc và
bánh kẹo với số lượng chẵn.
Trong nghi lễ dạm ngõ này thì bên nhà trai đưa sính
lễ đến bên nhà gái với số lượng người không quá đông, chỉ gồm 4 người là đủ.Việc
đón tiếp nhà trai cũng đơn giản và thân thiện. Nhà gái chuẩn bị sẵn nước trà,
thuốc, bánh kẹo, trái cây… mời khách. Sau khi nhà trai trao lễ, nhà gái mang
lên bàn thờ gia tiên thắp hương. Hai nhà nói chuyện để bàn chuyện xem ngày, chọn
ngày và các thủ tục khác cho lễ ăn hỏi và lễ cưới.
Sau lễ chạm ngõ, người con gái được xem như có nơi
có chốn, bước đầu để tiến tới chuyện hôn nhân.
Lễ ăn hỏi:
Sau lễ dạm ngõ là lễ ăn hỏi, cũng như dạm ngõ, lễ ăn
hỏi cũng phải được gia đình hai bên chon ngay tot để tiến hành:
Trong lễ ăn hỏi, các thủ tục: ăn hỏi, xin cưới và nạp
tài được gộp luôn trong ngày này. Nhà trai sẽ mang tới nhà gái 30 chục trầu và
tráp ăn hỏi. Sau khi bố chú rể, bố cô dâu giới thiệu những người tham dự, mẹ
chú rể sẽ lần lượt đưa 30 chục trầu. Chục trầu đầu tiên là cho nghi thức ăn hỏi,
chục trầu tiếp theo cho nghi thức xin cưới và chục trầu thứ 3 là cho lễ nạp
tài. Sau khi nhà gái nhận chục trầu thứ 3 thì sẽ đến lễ nhận các tráp ăn hỏi của
nhà trai.
Tráp ăn hỏi có thể gồm 5, 7, 9 hoặc 11 tráp nhưng phải
là số lẻ và lễ vật trong các tráp phải là bội số của 2. Đồ lễ ăn hỏi không thể
thiếu là bánh cốm, bánh su sê, mứt sen, chè, rượu, trầu cau, thuốc lá… và có
thêm xôi, lợn quay.
Các mâm quả này sẽ
được nhà gái đưa lên bàn thờ gia tiên để thắp hương cho tổ tiên.
Điều đặc biệt cần lưu ý trong lễ ăn hỏi là nhà trai
phải chuẩn bị 3 phong bì đựng tiền (gọi là lễ đen), một phong bì dành cho nhà nội
cô dâu, một phong bì dành cho nhà ngoại cô dâu và phong bì còn lại để thắp
hương trên bàn thờ nhà cô dâu. Số tiền tùy thuộc vào nhà gái.
Cuối cùng, cô dâu và chú rể ra mắt hai họ, rót nước,
mời trầu các vị quan khách.Thời gian ăn hỏi và lễ cưới cách nhau 3 ngày, 1 tuần,
hay lâu hơn tùy vào việc lựa chọn ngày đẹp của hai bên gia đình.
-Lễ cưới miền Bắc:
Sau khi nghi lễ ăn hỏi kết thúc thì lễ cưới sẽ được
diễn ra và vào ngày lành tháng tốt như hai gia đình đã thông báo với nhau, thì
nhà trai và chú rể sẽ xem gio hoang dao phù hợp với cô dâu chú rể để đến rước
cô dâu về nhà.
Cô dâu sẽ được trang điểm, mặc váy cưới và chú rể mặc
vest. Nhà trai và nhà gái giới thiệu thành phần tham dự, rồi nhà trai trao trầu
xin dâu cho nhà gái, xin phép cho chú rể lên phòng đón cô dâu. Cô dâu chú rể
làm lễ gia tiên tại nhà gái. Sau cùng nhà trai xin phép được đưa cô dâu mới về
nhà chồng. Đại diện nhà gái cũng có bài phát biểu đám cưới đồng ý cho nhà trai
đón cô dâu. Khi cô dâu về nhà chồng, lễ gia tiên cũng được thực hiện ở nhà
trai. Sau đó, lễ cưới sẽ được tổ chức tại nhà trai với các bài phát biểu của
hai bên đại diện gia đình, trao quà và tiệc mặn hoặc ngọt cùng các chương trình biểu diễn văn nghệ
góp vui.
Khi tiệc cưới kết thúc, phong tục cưới hỏi miền bắc
có thêm tục lại mặt. Lễ lại mặt vẫn là một trong lễ quan trọng thể hiện ý nghĩa
như lời nhắc nhở đôi vợ chồng mới cưới về chữ hiếu không chỉ với nhà chồng mà
cũng phải quan tâm, chăm sóc tới gia đình nhà vợ. Ngoài ra còn thể hiện sự chu
đáo, quan tâm của gia đình nhà trai và chú rể với gia đình nhà gái, tạo sự gắn
bó, thân mật giữa hai nhà.